Sanatta NFT etkisi…

 Sanatta NFT etkisi…

DİJİTAL SANAT – Giderek daha fazla duymaya başladığımız NFT’ler sanat endüstrisinin en önemli oyuncusu olmaya aday… NFT, dijital sanat eserleri, kimilerine göre gelecek için en önemli ve güvenilir yatırım aracı, kimilerine göre sanatı değersizleştiriyor. NFT’ler sanat  mıdır, değil midir tartışıladursun, 59. Venedik Bienali’nde bir ilk yaşandı ve dünyanın farklı ülkelerinde sanatçıların NFT eserleri bienalde sanatseverlerle buluştu.

Tüm dünyayı sarsan pandemi nedeniyle iki yıl aradan sonra uluslararası sanat dünyası 59. Venedik Bienali’nde yeniden buluşuyor. Bienal, bu yıl çok daha farklı… Sanat dünyasında yeni bir üretim modeli olarak yer alan NFT’lerde 59. Venedik Bienali’nde ilk kez yer alıyor.

Uluslararası sanat  camiasının yakından takip ettiği Venedik Bienali’nde NFT’lere yer verilmesi bir kez daha NFT sanatını, sanat camiasında dijitalleşmeyi gündeme getirdi.

Art Basel x UBS’in son raporuna göre, pandemi ile birlikte küresel sanat pazarının önceki yıla göre yaklaşık dörtte bir küçülerek 50.1 milyar dolara indi. Ancak, izleyicinin sanatla çevrimiçi etkileşimi zirvede. Bu zirvenin tepesinde ise NFT yer alıyor. Ayrıca NFT topluluğu ile geleneksel sanat pazarı arasındaki geçiş eğilimleri ve işbirliklerinin artması NFT sanatını daha da güçlendirerek istikrar sağlayacak. Bunun en yakın ve uluslararası örneği ise 23 Nisan – 27 Kasım 2022 tarihleri arasında gerçekleştirilen 59. Venedik Bienali oldu. Bienalin konusu ise sürrealist ressam Leonora Carrington’ın “Düşlerin Sütü” (Milk of Dreams) adlı kitabındaki naif bitki ve hayvan çizimlerinden ilham alındı.

Bienale NFT damgası

Bienali’nin ilk kripto sanat sergisi “The Time of the Chimeras”, 20 Nisan’da Venedik Bienali tema sergisinin açılışıyla eşzamanlı olarak Palazzo Bernardo Venice, San Polo 2186’da açıldı. Sergi 27 Kasım 2022’ye kadar sürecek.

59. Venedik Bienali’nde yer alan Decentral Sanat Pavyonu ise NFT sanatının dünyadaki hızlı ivmesini ortaya koyacak türden… Decentral Sanat Pavyonu, Singularity Sergisi’nden başlayarak, önde gelen sanatçıların NFT eserlerine yer verecek. Serginin amacı ise merkezi olmayan teknolojilerin daha geniş bir kamu anlayışı ve takdirini geliştirmek.  Ayrıca Decentral Sanat Pavyonu’na katılım ise ücretsiz.

20 sanatçıdan NFT sergisi

Öte yandan bienale ilk kez bu edisyonda katılan Kamerun’un pavyonunda yer alan Palazzo Ca’ Bernardo’da ise kripto dünyasına giren genç sanatçılara destek olmak için fon toplayan yeni bir kolektif olan Global Crypto Art’ın desteğiyle hayata geçen NFT sergisi izleyiciyle buluştu. Sergide Çin, Almanya ve ABD’nin de aralarında olduğu farklı ülkelerden 20’yi aşkın sanatçının NFT işleri sunulacak.

Yetkililer bienal süresince NFT eserlerin satılmayacağını ancak koleksiyonerlerin bienalden önce veya sonra istedikleri eserleri satın alabileceklerini paylaştı.

Kamerun Cumhuriyeti, Namibya, Nepal, Umman Sultanlığı ve Uganda ise etkinliğe ilk kez katılan ülkeler. Daha önce hiç sergilenmemiş 80 eserle birlikte toplamda bin 433 eser bienalde görülebilecek.

NFT sanat mı?

Peki elimizle tutamadığımız, hissedemediğimiz, duvarımıza asamadığımız ya da bir yere koyamadığımız, sürekli göremediğimiz NFT’ler sanat eseri midir? Kimi platformlarda bu sorunun cevabı kesinlikle hayır, kimi uzmanlara göre ise geleneksel sanata çok güçlü bir rakip geliyor.

Türkiye’de ilk NFT atölyesini kuran İyilik için Sanat Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Selin Bozkurt, NFT’nin geleneksel sanata rakip olamayacağını ama sanatçılar için artık kaçınılmaz bir platform olduğunu belirtiyor. Bozkurt’a göre,  Metaverse’nin de denkleme girmesi ile NFT özellikle de belirli bir yaşın altındaki sanatçılar için olmazsa olmaz bir alan. Dijital ortamda hazırlanan bir sanat eserini NFT aracılığıyla 87 bin dolara satan Türk sanatçı Refik Anadol ise, NFT’nin pandemi döneminde ortaya çıktığını, pandemi olmasa bu kadar göz önünde olmayacağını, böyle bir kitleye de ulaşamayacağını söylüyor.

Koleksiyonerler yakın takipte

NFT’ler sanat eseri midir değil midir henüz net bir cevap verilmiş olmasa da ekonomistler, sanatçılar ve koleksiyonerler NFT pazarının en yakın takipçileri arasında… PWC(PricewaterhouseCoopers) NFT makalesinde yer verilen bilgiler göre büyük koleksiyoncular pazara hakim durumdalar. Cüzdanların (koleksiyoncuların)  yüzde 2’si NFT’lerin yüzde 50’sine sahip.

PWC makalesine göre; 2021 yılı pek çok açıdan NFT’lerin yılı oldu. NFT piyasaları, eşi benzeri görülmemiş bir yükselişle sanatçıların (yaratıcıların) çalışmalarını kolaylıkla paraya dönüştürmesini, koleksiyoncuların ise bunları etkin bir şekilde satın almalarını sağladı.

 NFT pazarı sanat eserleriyle büyüyor

Beklentilerin çok üstünde büyüyen NFT pazarının en önemli itici gücü ise sanat eserleri ve  koleksiyon ürünleri. Dünyanın dört bir yanından koleksiyonerlerle, aracısız olarak iletişime geçtiler. Sanat blokları (art blocks) ve Cyrpto Punks gibi öncü NFT projeleri NFT ekosisteminin gelişmesinde önemli bir rol oynadı. Sanat blokları (artblocks), bir algoritma kullanılarak orijinal dijital sanat eserleri üreten, yaratıcı bir sanat türü olan NFT projesi. Crypto Punks ise, NFT projelerinin ilk profil resmi (PFP) türlerinden biri, sosyal medyada veya oyunlarda profil resmi olarak kullanılabiliyor.

NFT eserinin fiyatı nasıl belirliyor?

Günümüzde yaratıcılar NFT alanının en önemli itici güçleri. Pak ve Beeple gibi sanatçıların her çalışması büyük ilgi görüyor. Sanatçıların eserleri, popülerliğin izah edebileceğinin çok ötesinde yüksek fiyatlarla işlem görüyor. Peki NFT’lerin fiyatları nasıl bu kadar yükselebiliyor?

Kullanım alanı çok geniş bir ortam olduğu için sanat eserlerinin değerleri de çok değişken. Fiyatlar kişilerin belirlediği ve mutabık kalınan teklifler üzerinden işlem görüyor. Ünlü isimlerin, girişimcilerin bir esere fiyat vermesiyle belirlenebilen bir değer söz konusu. Yani, bir yağlıboya tablonun fiyatının nasıl belirlendiği ile NFT’nin fiyatının nasıl belirlendiği arasında aslında pek bir fark yok. Takma adı Beeple olan ABD’li sanatçı Mike Winkelmann’ın 5.000 gün boyunca her gün yaptığı dijital eserlerin bir kolajı olan “Everydays” isimli NFT eseri Christie’s aracılığıyla yapılan açık artırmada 69,3 milyon dolara alıcı buldu. Yaşayan bir sanatçının eseri için ödenen en yüksek üçüncü meblağ… Bu değere ulaşmasında 19. yüzyılda kurulan ve geleneksel sanatın en köklü temsilcilerinden biri olan Christie’s müzayede evi tarafından açık artırmaya sunulan ilk NFT eser olması da etkili oldu.

NFT pazarı 250 milyon dolar

2021’in NFT sanatının yılı olarak sanat tarihinde yerini alsa da, orta kripto sanat ekosisteminin 2022’de olgunlaşmaya devam edeceğine kesin gözüyle bakılıyor. Dijital sanatçı Beeple’ın eserinin 69.3 milyon dolara satılması ile bir anda yükselişe geçen NFT satışları, yıl sonunda 246 milyon dolara ulaştı. ABD’nin eski First Lady’si Melania Trump geçtiğimiz hafta NFT platformu kurduğunu açıkladı. Türkiye’de Ankara Üniversitesi Rektörü Necdet Ünüvar ise Güzel Sanatlar Fakültesi’ne seçmeli ‘NFT’ye Giriş’ dersi konulduğunu duyurdu.

Artan sanatçı sayısı yatırımcıları da çekiyor

Tüm bu gelişmelerin ışığında  NFT’nin hem geleneksel sanata hem dijital sanat endüstrisine nasıl bir yön vereceği ise belirsiz. Sanat için devrim niteliğinde olduğuna inananlar ve önemli bir yatırım aracı olarak görenler; NFT’nin sanat endüstrisini demokratikleştirdiğini, gelecek adına en önemli yatırım araçları arasında olduğunu dillendiriyor.

Everydays: The First 5.000 Days eserinin yapımcısı Mike Winkelmann’ (Beeple) “NFT, sanat pazarındaki demokratikleşmenin bir göstergesi. Bunun sanat tarihinde yeni bir dönemin başlangıcı olduğunu düşünüyorum.” diyor.

Bu işte gelecek görmeyenler; NFT’nin bir balon olduğunu, bu alanda yatırım gerçekleştiren birçok kişinin yatırımlarının sıfırlanacağı görüşünde. Kimileri göre ise NFT sanatı değersizleştiriyor.

Sonuç ise; NFT pazarı beklentilerin çok üstünde büyümeye devam ediyor. NFT pazarına giren sanatçıların sayısı her geçen gün artıyor, sanat eserleri çeşitleniyor. Sanat dünyasının genç yetenekleri NFT dünyasında profesyonellerle aynı imkanlara sahip, koleksiyonerlere profesyoneller kadar yakın. Artan sanatçı sayısı NFT pazarına dünyanın dört bir yanından yatırımcıları da çekiyor. NFT pazarı hiç olmadığı kadar hareketli.